تلمیحات قرآنی در خطبه اوّل نهج البلاغه

Authors

سیّدمحسن طباطبائی

استادیار دانشگاه آزاد کیش

abstract

تلمیح استفاده از آیه، حدیث، داستان یا مَثَل معروفی در کلام است و موجب زیبایی کلام و تأکید و ترویج منبع مورد استفاده می گردد. عالمان فنّ بلاغت، تلمیح را در مجموعه صنایع معنوی بدیع قرار داده اند و برخی آن را مترادف و بعضی قِسمی از تضمین می دانند. جایگاه قرآن کریم و پس از آن، نهج البلاغه به عنوان دو منبع غنی معارف اسلامی همواره مورد نیاز انسان ها بوده است و خواهد بود. این مقاله با پرداختن به تلمیحات قرآنی، بخشی از کلام امیرالمؤمنین، یعنی اشاراتی که حضرت در خطبه اوّل نهج البلاغه نسبت به آیات نورانی قرآن داشته اند، نشان می دهد که چگونه تجلّی نور خدا در وجود معصومین(ع) سراسر زندگانی و سخنانشان را تحت تأثیر قرار داده است و در هر بخش از آن می توان بهره و استفاده ای از وحی الهی را به دست آورد. رئوس تلمیحات این خطبه در چند بخش مهم قابل دسته بندی است: تلمیح به آیات توحیدی و صفات پروردگار، تلمیح به آیات متضمّن آفرینش و عجایب آن، تلمیح به آیات مرتبط با فرشتگان، تلمیح به آفرینش آدم، تلمیح به سجده ملائکه و هبوط، تلمیح به نبوّت عامه، ضرورت و اهداف، تلمیح به نبوّت خاصّه، قرآن و امامت.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اشارات قرآنی نهج البلاغه (از خطبه اول تا خطبه 91)

در این پژوهش که ارتباط و هماهنگی کلام امیرالمومنین علی7 را نسبت به قرآن کریم )کتاب هدایت ربّانی خدا( مدّنظر قرار داده و به تبیین اشارات قرآنی نهج البلاغه در محدوده خطبه های اوّل تا خطبه 91 می پردازد؛ مباحث را با یک بحث تحلیلی از رابطه امام علی7 و قرآن شروع می کند که در آن به جایگاه امام7 و نقش او در تبیین و تفسیر قرآن کریم و اشراف و آگاهی بالای او بر قرآن کریم سخن درمیان آمده است و طبعاً این دو منب...

15 صفحه اول

بررسی تصویر استعاری دنیا در خطبه های نهج البلاغه

امام علی (ع) در فصاحت و بلاغت بی مانند و در خطابه و سخنوری سر آمد است، سحنان زیبا و پرمحتوا و آموزنده او از روزگار زندگی پر بارزش، مورد توجه ادیبان و سخن شناسان و بزرگان علم وادب بوده است. نهج البلاغه با محتوای غنی و تصویر های زیبا و نغمه دلنشین، از همان آغاز توجه بسیاری از بزرگان دانش زیبا شناسی و هنر سخنوری را به خود جلب کرده است. دنیا یکی از موضوعات اصلی و محوری نهج البلاغه است که امام (ع) د...

full text

اشارات قرآنی در نهج البلاغه (خطبه ی 92 تا 174)

حدیث نبوی ثقلین شرط دستیابی به هدایت و سعادت را همراهی قرآن و عترت و تمسّک به آنها دانسته است. بر اساس این کلام نبوی پیوند عمیقی میان دو گوهر بر جای مانده از او برقرار است؛ چرا که مطابق نصّ روایت اخذ یکی و رهایی دیگری، مساوی ضلالت و افتادن در ورطه ی هلاکت است. در این نوشتار پس از طرح بحث در بخش اول به معرفی اجمالی قرآن از زبان خود و در بخش دوم به معرفی اجمالی عترت می پردازیم. بخش سوم رابطه ی این ...

15 صفحه اول

اصول و موازین شورانگیزی در خطبه جهاد نهج البلاغه

ازجمله خطبه­های بلیغ و فصیح امام علی(ع) در نهج­البلاغه، خطبه­ 28 معروف به خطبه جهاد است. این خطبه تاکنون از ابعاد مختلف مورد بررسی پژوهشگران قرار گرفته ­است. با توجه به اینکه این خطبه با هدفِ واداشتن مردم به جهاد در راه خدا ایراد شده است، یکی از ابعاد مورد توجه در آن، عناصری است که حضرت در راستای ایجاد شور در مردم برای ترغیب آنها به شرکت در جهاد به­کار برده ­است. کیفیت حرکت‌آفرینی و ترغیب مردم ب...

full text

تصویر پردازی زنده در خطبه های نهج البلاغه

تصویرسازی رکن مهم زیبایی اثر ادبی، است. هراندازه تصاویر، پویاترباشد، متن ادبی ارزشمندتر می­شود؛ زیرا آن را ملموس و محسوس می­نماید. خطبه­های امام علی (ع) از نظر مقام ادبی جایگاهی والا دارد. این خطبه­ها سرشار از تصاویر ادبی زنده و پویاست که فضایی قابل لمس را برای مخاطبان آفریده است. امام با استفاده­ی به­جا از تشبیهات حسی، استعارات قوی، رنگ­ سازگار با فضای وصف شده، اصوات هماهنگ با معن...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهشنامه معارف قرآنی

جلد ۶، شماره ۲۳، صفحات ۱۱۳-۱۳۷

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023